مراحل عیب یابی شبکه

مراحل کلی عیب یابی شبکه و سپس استفاده از ابزارهای تخصصی. هر دو را به طور کامل و ساختاریافته در این مطلب بررسی میکنیم .

---

بخش اول: مراحل منطقی و سیستماتیک عیب یابی شبکه

این فرآیند یک راهنمای گامب هگام برای شناسایی و رفع مشکلات است.

مرحله ۱: جمع آوری اطلاعات و تعریف مشکل

• دریافت گزارش مشکل: از کاربر بپرسید: “چه مشکلی دارید؟ چه زمانی شروع شد؟ آیا تغییر خاصی در سیستم یا شبکه ایجاد شده است؟”
• تعیین دامنه مشکل: آیا مشکل فقط برای یک کاربر است، یک بخش، یا کل شبکه؟
• بررسی تغییرات اخیر: نرم افزار جدید، آپدیتها، تغییرات سخت افزاری یا پیکربندی.

مرحله ۲: تکرار (Reproduce) مشکل

سعی کنید مشکل را خودتان ایجاد کنید. اگر بتوانید آن را تکرار کنید، تشخیص و رفع آن بسیار آسانتر میشود.

مرحله ۳: عیب یابی از نزدیک به دور (روش تفکیک یا تقسیم بندی)

• از خود سیستم کاربر شروع کنید: بررسی کابل شبکه، Wi-Fi، آداپتور شبکه، تنظیمات IP (آدرس IP، Gateway، DNS).
• بررسی اتصال فیزیکی (لایه ۱): چراغهای کارت شبکه یا سوئیچ را ببینید. کابلها سالم هستند؟
• بررسی اتصال منطقی (لایه ۲ و ۳): با دستور ping ابتدا به آدرس loopback (127.0.0.1) سپس به Gateway پیشفرض خود سیستم و بعد به یک آدرس IP خارجی (مثل 8.8.8.8) پینگ بزنید.

مرحله ۴: تعیین نقطه شکست

با توجه به پاسخ پینگها، محدوده مشکل را کوچک کنید:

• اگر پینگ به 127.0.0.1 جواب نداد: مشکل از کارت شبکه یا سیستم عامل است.
• اگر پینگ به Gateway جواب نداد: مشکل بین سیستم و روتر/سوئیچ است (کابل، پورت سوئیچ، VLAN و…).
• اگر پینگ به 8.8.8.8 جواب نداد اما به Gateway جواب داد: مشکل از Gateway به بعد است (اینترنت، تنظیمات NAT/Firewall).
• اگر پینگ به IP جواب داد اما به نام دامنه (مثل google.com) جواب نداد: مشکل از DNS است.

مرحله ۵: برنامه ریزی و اجرای راه حل

با تشخیص مشکل، راه حل را اجرا کنید. مثلاً:

• ریستارت کردن آداپتور شبکه.
• تعویض کابل یا پورت.
• پاکسازی کش DNS (ipconfig /flushdns در ویندوز).
• تغییر تنظیمات فایروال یا روتر.

مرحله ۶: تأیید رفع مشکل

پس از اجرای راه حل، دوباره اتصال را تست کنید و از کاربر تأیید بگیرید.

مرحله ۷: مستندسازی

مشکل، راهحل و مراحل انجام شده را ثبت کنید. این برای حل مشکلات مشابه در آینده بسیار ارزشمند است.

---

بخش دوم: عیب یابی شبکه با بکارگیری ابزارهای تخصصی

ابزارها به شما در جمعآوری اطلاعات و تحلیل دقیقتر کمک میکنند.

۱. ابزارهای خط فرمان (Command Line Tools) – پایه و اساسی

• ping: بررسی اتصال پایه بین دو دستگاه. (مثال: ping 8.8.8.8)
• traceroute (در ویندوز tracert): مسیر بستهها را تا مقصد ردیابی میکند و نشان میدهد در کدام hop تاخیر یا قطعی وجود دارد. (مثال: tracert google.com)
• ipconfig (ویندوز) / ifconfig یا ip (لینوکس): نمایش اطلاعات آداپتور شبکه، IP، Gateway و DNS.
• nslookup یا dig: عیبیابی مشکلات DNS. بررسی میکنید که آیا نام دامنه به IP صحیح تبدیل میشود یا خیر. (مثال: nslookup digikala.com)
• netstat: نمایش اتصالات شبکه فعال، پورتهای Listening و آمار شبکه.
• arp: مشاهده جدول ARP که IPها را به MAC Addressها مرتبط میکند.

۲. ابزارهای تحلیل بسته (Packet Analyzers) – پیشرفته

• Wireshark: قدرتمندترین ابزار برای ضبط و تحلیل عمیق بسته های شبکه. میتوانید محتوای بسته ها، پروتکلها، خطاها و الگوهای ترافیک را ببینید. برای مشکلات پیچیده مثل کندی شبکه، تحلیل پروتکل یا شناسایی ترافیکهای مخرب ضروری است.
• tcpdump: نسخه خط فرمانی Wireshark برای سیستمهای مبتنی بر لینوکس/Unix.

۳. ابزارهای اسکنر شبکه

• Nmap: برای کشف دستگاههای فعال در شبکه، شناسایی سرویسهای در حال اجرا و پورتهای باز استفاده میشود. در امنیت شبکه و عیبیابی سرویسها کاربرد دارد.
• Angry IP Scanner: یک اسکنر ساده و سریع برای شناسایی IPهای استفاده شده در شبکه.

۴. ابزارهای مانیتورینگ و تحلیل شبکه

• PRTG, SolarWinds, Zabbix: ابزارهای جامع برای مانیتورینگ سلامت، پهنای باند، مصرف منابع و عملکرد تجهیزات شبکه در مقیاس بزرگ. معمولاً برای شبکههای سازمانی استفاده میشوند.

۵. ابزارهای عیبیابی بیسیم (Wi-Fi)

• inSSIDer, NetSpot, Acrylic Wi-Fi: برای بررسی قدرت سیگنال، کانالهای شلوغ، تداخل و شناسایی شبکههای وایرلس اطراف مفید هستند.

---

جمعبندی و نقشه راه عملی:

۱. همیشه از ساده شروع کنید: مراحل منطقی بخش اول را دنبال کنید.
۲. از ابزارهای خط فرمان بهره ببرید: ترتیب استفاده معمول:
* ipconfig → اطلاعات شبکه خود را ببینید.
* ping → ابتدا به Gateway، سپس به یک IP عمومی.
* nslookup → اگر پینگ به IP جواب داد اما وبسایت باز نشد.
* tracert → اگر میخواهید بدانید مشکل در کجای مسیر است.
۳. در صورت نیاز به تحلیل عمیق: به سراغ Wireshark بروید.
۴. برای کشف شبکه و پورتها: از Nmap استفاده کنید.

مثال عملی یک سناریو:
مشکل: “نمیتوانم به سایت بانک وصل شوم اما سایر سایتها باز میشوند.”
مراحل:

1. ping 8.8.8.8 → جواب میدهد (پس اتصال اینترنت برقرار است).
2. nslookup bank.ir → آیا آدرس IP صحیح را برمیگرداند؟ ممکن است مشکل DNS خاص آن دامنه باشد.
3. tracert bank.ir → ممکن است در مسیر به سرور بانک، در یک hop خاص مشکل باشد (مثلاً به دلیل فیلترینگ یا مشکل routing).
4. بررسی زمان (TTL) و پورت (مثلاً ۴۴۳ برای HTTPS) با telnet bank.ir 443 یا از طریق مرورگر.

با ترکیب روش سیستماتیک و ابزارهای مناسب، شما به یک عیب یاب حرفهای شبکه تبدیل خواهید شد .

بیشتر بدانیم :

پیغام‌های خطای سیستم در شبکه