آدرس‌های شبکه چیست؟ — راهنمای کامل IP و MAC Address به زبان ساده

آدرس‌های شبکه مانند پلاک خودروها در شهر هستند که به هر دستگاه در شبکه یک شناسه منحصر به فرد می‌دهند. بدون این آدرس‌ها، داده‌ها نمی‌دانند به کجا بروند و ارتباط در شبکه غیرممکن می‌شود. در این مقاله به زبان ساده با انواع آدرس‌های شبکه و کاربرد آن‌ها آشنا می‌شوید.

آدرس IP چیست؟

آدرس IP (Internet Protocol Address) یک شناسه عددی منحصر به فرد است که به هر دستگاه متصل به شبکه اختصاص می‌یابد. این آدرس مانند «آدرس پستی» دستگاه شما عمل می‌کند و به داده‌ها اجازه می‌دهد تا به مقصد صحیح برسند.

ویژگی‌های اصلی آدرس IP:

• منطقی است (قابل تغییر توسط کاربر یا مدیر شبکه)
• در لایه 3 مدل OSI کار می‌کند
• برای مسیریابی در شبکه‌های بزرگ استفاده می‌شود
• در دو نسخه IPv4 و IPv6 وجود دارد

آدرس MAC چیست؟

آدرس MAC (Media Access Control Address) یک شناسه فیزیکی و سخت‌افزاری است که توسط سازنده بر روی کارت شبکه دستگاه حک می‌شود. این آدرس مانند «شماره سریال» یا «کد ملی» دستگاه است.

ویژگی‌های اصلی آدرس MAC:

• فیزیکی است (ثابت و غیرقابل تغییر)
• در لایه 2 مدل OSI کار می‌کند
• برای ارتباط درون شبکه محلی (LAN) استفاده می‌شود
• به صورت هگزادسیمال نمایش داده می‌شود

مقایسه IP Address و MAC Address

معرفی انواع آدرس‌های IP

۱. IPv4 (نسخه 4)

• فرمت: 32 بیتی (4 بخش عددی)
• مثال: 192.168.1.1
• محدودیت: حدود 4.3 میلیارد آدرس منحصر به فرد
• وضعیت: هنوز پرکاربردترین نسخه

۲. IPv6 (نسخه 6)

• فرمت: 128 بیتی (8 بخش هگزادسیمال)
• مثال: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334
• مزیت: تعداد بسیار بیشتر آدرس (3.4×10³⁸)
• وضعیت: نسل آینده آدرس‌های اینترنتی

چرا به هر دو آدرس IP و MAC نیاز داریم؟

این سوالی است که برای بسیاری از کاربران پیش می‌آید. پاسخ ساده است:

• آدرس MAC برای ارتباط درون شبکه محلی استفاده می‌شود (مثلاً بین کامپیوتر شما و مودم)
• آدرس IP برای ارتباط در شبکه‌های بزرگ و اینترنت استفاده می‌شود

به زبان ساده: آدرس MAC مانند شماره پلاک خودروی شماست که در یک شهر استفاده می‌شود، while آدرس IP مانند آدرس پستی کامل شماست که در کل کشور معتبر است.

سوالات متداول درباره آدرس‌های شبکه

آیا می‌توان آدرس MAC را تغییر داد؟

به طور پیش‌فرض خیر، چون توسط سازنده سخت‌افزار تعیین می‌شود. اما با روش‌های نرم‌افزاری می‌توان آن را spoof کرد.

چرا به IPv6 نیاز داریم؟

به دلیل کمبود آدرس در IPv4. با رشد exponential دستگاه‌های connected به اینترنت، IPv6 فضای آدرس نامحدودی فراهم می‌کند.

آیا آدرس IP من مخفی می‌ماند؟

خیر، آدرس IP عمومی شما برای وب‌سایت‌هایی که بازدید می‌کنید visible است. برای مخفی کردن آن باید از VPN استفاده کنید.

تفاوت IP خصوصی و عمومی چیست؟

• IP عمومی: در اینترنت visible است، توسط ISP اختصاص می‌یابد
• IP خصوصی: شبکه داخلی استفاده می‌شود، قابل استفاده مجدد در شبکه‌های مختلف

جمع‌بندی: نقش آدرس‌ها در ارتباطات شبکه

آدرس‌های شبکه پایه و اساس تمام ارتباطات دیجیتال هستند. درک تفاوت بین IP و MAC و کاربرد هر یک، اولین قدم برای فهم deeper نحوه کار شبکه‌ها و عیب‌یابی مشکلات ارتباطی است.

برای مطالعه تخصصی‌تر روی هر موضوع، پیشنهاد می‌کنیم مقالات زیر را بخوانید:

• [آدرس MAC چیست؟ — شناسه منحصر به فرد سخت‌افزار
• IPv4 چیست؟ — پایه اینترنت مدرن
• IPv6 چیست؟ — نسل آینده آدرس‌های اینترنتی