حافظه های اصلی و جانبی کامپیوتر

حافظه های اصلی و جانبی کامپیوتر از مهمترین قطعات سخت افزاری یک سیستم کامپیوتری است . در این مبحث قصد داریم انواع حافظه کامپیوتر  به زبان ساده   بررسی کنیم .

برخی از مطالبی که در  این بخش می آموزید . ( همراه فیلم آموزشی )

• بررسی انواع حافظه کامپیوتر به زبان ساده
• حافظه کامپیوتر چیست ؟
• انواع حافظه را نام ببرید
• انواع حافظه 
• حافظه اصلی کامپیوتر چیست
• حافظه جانبی 
• تفاوت حافظه اصلی و جانبی 
• انواع حافظه rom
• حافظه اصلی ram
• آشنایی با hard disk یا دیسک سخت
• disk optic یا دیسک نوری
• بررسی سایر حافظه ها
• نسل جدید حافظه جانبی کامپیوتر

memory یا حافظه در واقع محل نگهداری اطلاعات در یک سیستم است .

انواع حافظه (memory)

تقسیم بندی کلی انواع حافظه های کامپیوتر بصورت زیر است .

1. *اصلی (main)
   1. :prom-eprom-eeprom):Rom)
   2. Ram
2. *کمکی (ثانوی – فرعی – جانبی)
   1. نوارها (نوار کاست-نوار ویدئو( vhs )
   2. دیسکها – دستگاههای ذخیره سازی (types of storages)

1-حافظه های اصلی در کامپیوتر

حافظه های اصلی عبارتند از :

• rom
• ram

الف )حافظه اصلی rom

حافظه ROM دارای خصوصیات زیر است.

• این حافظه فقط خواندنی (read only memory) است.
• با قطع برق پاک نمی شود و ثابت و پایدار است .
• اطلاعات پایه ای سیستم در این حافظه قرار دارد.

rom دارای انواع زیر است .

• Prom: فقط یک بار میتوان با دستگاه programmer  در آن نوشت. و نام آن برگرفته از programmer read only memory  است .
• Eprom: در این نوع از حافظه rom  میتوان چند بار اطلاعات را حذف و اضافه کرد.  و نام آن برگرفته از erease programmer read only memory  است .(با اشعه ما ورا بنفش پاک میشود )
• Eeprom: در این حافظه rom  میتوان اطلاعات را با جریان الکتریسیته پاک کرد سپس با دستگاه programmer  مجددا در آن نوشت و نام آن بر گرفته از  electrick erease programmer read only memory  است .

ب)- حافظه اصلی ram

حافظه ram دارای خصوصیات زیر است.

• نام آن برگرفته از عبارت random access memory به معنای حافظه با دسترسی تصادفی است .
• خواندننی نوشتنی است .
• برنامه ها و فایلهای در حال اجرا در این حافظه مقیم میشوند .
• اطلاعات آن با قطع برق پاک میشود .
• در بین حافظه ها دارای بالاترین سرعت است .

چرا حافظه رم با قطع جریان برق پاک میشود ؟

اطلاعات در این حافظه بصورت الکتریکی نوشته میشود . به همین دلیل زمانی که سیستم خاموش می شود و جریان برق وجود ندارد اطلاعات آن پاک میشود .

2- حافظه های جانبی (کمکی – ثانوی )

در بحث دوم حافظه های اصلی و جانبی کامپیوتر به بحث حافظه های جانبی می رسیم که در این قسمت ابتدا به بررسی ویژگی های این نوع حافظه می پردازیم .

خصوصیات حافظه های جانبی :

• با حجم نسبتا کمی که اشغال میکنند اطلاعات زیادی را در خود جا میدهند .
• میتوانند اطلاعات را بصورت دایمی در خود نگه دارند .
• زمانی که اطلاعات را ذخیره (save) میکنیم ، اطلاعات از حافظه رم به این حافظه کپی و نگهداری میشود .

چرا باید از حافظه های جانبی استفاده کنیم ؟

زیرا اطلاعات ورودی سیستم مانند متن تایپ شده و … در حافظه رم قرار میگیرند . و حافظه رم نیز باقطع جریان برق پاک میشود . به همین دلیل نیاز به حافظه ای داریم که اطلاعات را به صورت دایمی در خود نگه دارد .

انواع حافظه جانبی (کمکی – ثانوی )

• نوارها: مانند نوار کاست-نوار ویدئو ( vhs ) – کارترج ها این نوع حافظه جانبی منسوخ شده است . نوارها دسترسی ترتیبی دارند
  • دیسکها : – دستگاههای ذخیره سازی (types of storages)
    1. Hard disk ( دیسک سخت)
       1. HARD DISK INTERNAL:هارد دیسک داخلی
       2. HARD DISK EXTERNAL:  هارد دیسک خارجی
    2. Floppy disk : دیسک نرم
    3. Disk optic: دیسک نوری شامل: cd-dvd-blue ray/
    4. Flash disk :فلش دیسک یا کول دیسک
    5. Memory card  :  کارت حافظه
    6. Network drive درایو شبکه
    7. Online drive:دیسک آنلاین

آشنایی با hard disk یا دیسک سخت

هارد دیسک را شاید بتوان مهترین حافظه جانبی نامید . هارد دیسک عضو ثابت کیس است و معمولا در هر سیستم کامپیوتری یک هارد دیسک اینترنال وجود دارد . ثبت اطلاعات در هارد دیسک بصورت مغناطیسی میباشد.

سایر ویژگیها:

• جنس آن آلیاژِی از الومینیوم یا نوعی سرامیک و شیشه است.
• سرعتهارد دیسک را با prm یا دور در دقیقه می سنجند .
• بسته به نوع هارد دیسک دارای سرعتهای 5000 دور در دقیقه ، 7500، 15000 و .. است.
• اطلاعات در آن به صورت مغناطیسی ذخیره میشود .
• از لحاظ گنجایش پر ظرفیتترین حافظه دیسک سخت میباشد .
• از کابلها و یا پورتهای ide ، sata، و ssd پشتیبانی میکند .
• پورت sata نسبت به ide سرعت بیشتری دارد .
• هارد ssd پر سرعتترین هارد دیسک موجود است .
• هارد دیسک دارای دو نوع اینترنال (داخلی) و اکسترنال است .

floppy disk یا دیسک نرم :

این حافظه جانبی جزو حافظه های منسوخ شده میباشد . پایینترین ظرفیت در بین حافظه ها متعلق به فلاپی دیسک است . ظرفیت فلاپی 1/44 مگا بایت می باشد . ابعاد فلاپی 3.5 اینچ می باشد . ذخیره سازی در فلاپی دیسک مانند هارد دیسک بصورت مغناطیسی است . و جنس حافظه آن از اکسید آهن میباشد .

disk optic یا دیسک نوری

cd – dvd – blue ray در دسته دیسکهای نوری قرار دارند . دارای سطح صاف وصیقلی میباشند. و با بازتاب نور اطلاعات آنها خوانده می شود . پس تکنیک خواندن آنها نوری (optic) است . نوشتن (write ) در این دیسکها بصورت burn یا سوزاندن است .

نکاتی دیگر در مورد دیسکهای نوری .

• cd در سالهای گذشته ظرفیت های 600 و یا 640 مگابایت داشتند. اما امروزه ظرفیت 700 مگابایت دارند .
• ظرقیت dvd های موجود در بازار 4.7 گیگا بایت است . اما ظرفیتهایی مانند 10 گیگا بایتی آنها نیز موجود است .
• blue ray یا لیزر آبی bd نیز گفته میشود .
• ظرفیت یلوری ها بسته به تعداد لایه آنها متفاوت است .
• ظرفیت بلوری یک لایه 25 گیگا بایت ، دو لایه پنجاه گیگا بایت است .
• کازشناسان پیش بینی میکنند در آینده dvd و bd هایی با ظرفیت های باور نکردنی خواهیم داشت.
• دیسکهای نوری با قابلیت پاک شدن نیز وجود دارند که re write (rw) گفته میشوند .

فلش دیسک

فلش دیسک یا کول دیسک : این حافظه از پورت usb استفاده میکند و یک حافظه قابل جدا سازی و قابل حمل پر استفاده محسوب میشود .

دسته بندی حافظه های اصلی و جانبی کامپیوتر :

1. *اصلی (main)
   1. :prom-eprom-eeprom):Rom)
   2. Ram
2. *کمکی (ثانوی – فرعی – جانبی)
   1. نوارها (نوار کاست-نوار ویدئو( vhs )
   2. دیسکها – دستگاههای ذخیره سازی (types of storages)
      1. Hard disk ( دیسک سخت)
         1. HARD DISK INTERNAL:هارد دیسک داخلی
         2. HARD DISK EXTERNAL:  هارد دیسک خارجی
      2. Flapy disk (دیسک نرم))منسوخ)
      3. Disk optic(دیسک نوری ) شامل cd/dvd/blue ray/
      4. Flash disk :فلش دیسک یا کول دیسک
      5. Memory card  :  کارت حافظه
      6. Network drive درایو شبکه
      7. Online drive:دیسک آنلاین

write protect محافظ نوشتاری : در برخی از انواع حافظه ها یک دکمه سخت افزاری بنام رایت پروتکت وجود دارد که باعث میشود اطلاعات روی دیسک ذخیره نشود . این ابزار بصورت نرم افزاری نیز وجود دارد و بیشتر جنبه حفاضتی برای دیسک دارد.

حافظه ها از لحاظ سرعت به ترتیب کدامند؟

1. ram
2. hard disk
3. memory card-flash – disk optic
4. floppy disk

نکته : سرعت کش از ram بالاتر است. اما چون حافظه کش جزو حافظه ها محسوب نمیشود و متعلق به پردازنده است در رده بندی فوق قرار نگرفته .

نکته : بالاترین ظرفیت در بین حافظه های جانبی متعلق به هارد دیسک و پایینترین ظرفیت مربوط به فلاپی است .

سئوالات متداول

 کلیپ بورد در حافظه جانبی است یا اصلی ؟

 در جواب این سوال باید گفت :

سیستم قسمتی از حافظه رم که خود یک حافظه اصلی است به  کلیپ بورد اختصاص می دهد

 زمانی که شما مطلبی را کپی می کنید به کلیپ بورد  کپی میشود و وقتی که در مقصد مورد نظر خود گزینه پیست را انتخاب می کنید آن مطلب از کلیپ بورد به مقصد کپی می شود

تفاوت حافظه اصلی و جانبی چیست ؟

حافظه جانبی برای ذخیره اطلاعات کاربر در سیستم به کار میروند اما حافظه های اصلی برای  بارگذاری برنامه ها ،  راه اندازی سیستم و غیره کاربرد دارند

چرا از حافظه جانبی در کنار حافظه اصلی استفاده میشود ؟

زیرا حافظه اصلی رم با قطع برق کاملاً پاک میشود .  برای حل این مشکل قبل از خاموش شدن کامپیوتر باید اطلاعات در حافظه های جانبی ذخیره شود

نسل جدید حافظه جانبی 

نسل جدید حافظه جانبی کامپیوتر از نام SSD  (Solid-State Drive) برخوردار است. SSD ها، به دلیل استفاده از تکنولوژی جامد، عملکرد بهتری نسبت به هارددیسک های معمولی دارند. این حافظه‌ها، در حال حاضر در بازار وجود دارند و به دلیل سرعت و کارایی بالا، به طور گسترده در کامپیوترها و لپ تاپ های جدید استفاده می‌شوند. ssd  از سایر حافظه های جانبی سریعتر است .

درس بعد دستگاهها و وسایل ورودی در کامپیوتر>

<درس قبل واحدهای سنجش و اندازه گیری حافظه